Oni też byli młodymi gwiazdami EURO. Tak potoczyły się ich kariery. Wśród nich "szwajcarski Kozłowski"

Na EURO 2020 zagrało 72 zawodników uprawnionych do występu również w tegorocznych finałach mistrzostw Europy do lat 21, czyli urodzonych nie wcześniej niż w 1998 roku. W tym niesamowitym turnieju zdobyli oni razem dziesięć bramek oraz zaliczyli 14 asyst. To zbliżony dorobek do tego sprzed pięciu lat. Wtedy - podczas pierwszego, 24-zespołowego czempionatu Starego Kontynentu w 2016 roku - gracze poniżej 23. roku życia strzelili więcej goli (13), ale zaliczyli blisko dwa razy mniej decydujących podań (8).

Na EURO 2016 wyraźnie niższy był za to udział piłkarzy z kategorii wiekowej do lat 20. Na francuskich stadionach zobaczyliśmy ich 11, w tym 19-letniego Bartosza Kapustkę. Żaden nie zagrał jednak w podstawowym składzie więcej niż trzy razy. Tymczasem w tegorocznych mistrzostwach Europy mogliśmy obserwować aż 17 “młokosów”. Ponownie nie zabrakło też polskiego akcentu. 17-letni Kacper Kozłowski został przecież najmłodszym debiutantem w całej historii imprezy. Ponadto, Pedri (6), Illa Zabarny (5) i Josko Gvardiol (4) zagrali w wyjściowych jedenastkach również w fazie pucharowej turnieju. Nastolatkowie uzbierali łącznie równo 50 występów (27 w podstawowym składzie i 23 z ławki), w porównaniu do 38 (17 od początku, 21 w roli rezerwowych) przed pięcioma laty.

Kto zasłużył na miano najlepszego młodego zawodnika kończących się finałów mistrzostw Europy? Naszym zdaniem takie wyróżnienie powinien zgarnąć najmłodszy zarówno strzelec (2 gole), jak i asystent (1 decydujące podanie) na tym turnieju turnieju - rewelacyjny Mikkel Damsgaard. Ten artykuł nie będzie jednak o odkryciach EURO 2020. Zamiast tego, przypomnijmy losy kilku młodych piłkarzy, którzy błysnęli na poprzednich turniejach o mistrzostwo kontynentu. Czyją drogą podąży 21-letni Duńczyk?

Kojarzycie jeszcze powyższe nazwisko? Można napisać, że Johan Vonlanthen był “Kacprem Kozłowskim” mistrzostw Europy w 2004 roku. Podobnie jak reprezentant Polski na kończącym się turnieju, tak samo szwajcarski skrzydłowy pobił wtedy dopiero co ustanowiony rekord, w dodatku również przez zawodnika z Anglii. Podczas gdy Kozłowski “przebił” w czerwcu Jude’a Bellinghama, stając się najmłodszym graczem w historii imprezy, Vonlanthen przyćmił samego Wayne’a Rooneya, po dziś dzień pozostając najmłodszym zdobywcą bramki w dziejach EURO.

Liczący dokładnie 18 lat i 141 dni Szwajcar strzelił zresztą gola nie byle komu, bo ówczesnym mistrzom Europy - w przegranym przez jego drużynę spotkaniu z Francją (1:3). Pozostali zdobywcy bramek w tamtym meczu? Zinedine Zidane (1) oraz Thierry Henry (2).

Jak się później okazało, był to najlepszy moment w karierze Vonlanthena, który ostatecznie zakończył karierę przed trzema laty w wieku zaledwie 32 lat. Dlaczego “ostatecznie”? Po raz pierwszy zawiesił bowiem buty na kołku sześć lat wcześniej, w związku z poważnymi problemami z kolanem. Po roku powrócił jednak do gry.

Czy to jeden z tych wielkich talentów, które zniszczyły kontuzje?

Pozostańmy przy EURO 2004, które okazało się wyjątkowe dla młodych napastników. Obok wspomnianych już Vonlanthena i Rooneya (o którym więcej niżej), bramki zdobywali także na nim:

Królem strzelców tamtych mistrzostw Europy został jednak, co wielu z was zapewne doskonale pamięta, Milan Baros. Nie wszyscy zwrócą za to uwagę na to, że napastnik długo rewelacyjnej na “portugalskim” turnieju reprezentacji Czech zdobył w nim aż pięć bramek w wieku raptem 22 lat. Ówczesny zawodnik Liverpoolu wpisywał się na listę strzelców we wszystkich kolejnych meczach, aż do nieszczęsnego, półfinałowego starcia z późniejszym triumfatorem imprezy - Grecją. Ta sensacyjnie wyeliminowała wtedy Czechów z turnieju za sprawą “srebrnego”, a w zasadzie “złotego”, trafienia Traianosa Dellasa.

Baros nigdy nie zrobił później prawdziwie wielkiej kariery, choć nadal - mimo blisko 40 lat na karku - gra i zdobywa obecnie bramki na szczeblu amatorskim. Na osłodę pozostał mu fakt, że żaden inny młody piłkarz w historii finałów mistrzostw Europy nie strzelił w nich tak wielu goli (5) w tak młodym wieku.

Sięgnijmy pamięcią jeszcze dalej. Z pewnością znajdą się tacy, którzy oglądali na żywo finał Ligi Mistrzów z 1995 roku. Ajax pokonał wtedy 1:0 Milan, a jedyną bramkę spotkania zdobył 18-letni, rezerwowy napastnik amsterdamczyków - Patrick Kluivert. Czy te same osoby pamiętają jednak inne ważne trafienie ciągle nastoletniego wówczas Holendra?

W końcówce ostatniej kolejki fazy grupowej EURO 1996 reprezentacja “Oranje” przegrywała na Wembley z Anglią aż 0:4 i nieoczekiwanie - przy najniższym możliwym prowadzeniu Szkocji w równolegle rozgrywanym pojedynku ze Szwajcarią - znajdowała się blisko odpadnięcia z turnieju. W 78. minucie honorowego gola dla Holandii strzelił jednak, oczywiście wprowadzony na boisku niedługo wcześniej, Kluivert. I to właśnie to trafienie okazało się kluczowe. Holandia i Szkocja zakończyły grupowe zmagania z takim samym dorobkiem punktowym oraz identyczną różnicą bramek. O dwa gole więcej strzelili jednak “Oranje”, dzięki czemu to oni awansowali do ćwierćfinału turnieju.

W odróżnieniu od Vonlanthena i Barosa, w przypadku Kluiverta mamy jednak do czynienia z imponującą, późniejszą karierą. Zwłaszcza na przełomie wieków. Holenderski napastnik zdobył ponad 100 bramek dla Barcelony oraz 40 w narodowej reprezentacji, w tym aż sześć w finałach mistrzostw Europy. Na EURO 2000 został nawet, ex aequo z Savo Miloseviciem, najlepszym strzelcem turnieju. W całej historii imprezy tylko czterech piłkarzy strzeliło w mistrzostwach Europy więcej goli niż Kluivert (6).

Wróćmy do znacznie mniej zamierzchłych czasów. Trzecim najmłodszym zdobywcą bramki w historii finałów mistrzostw Europy, a najmłodszym od EURO 2004, pozostaje niespełna 19-letni wtedy Renato Sanches. Portugalski pomocnik złamał nasze serca, kiedy równie mocnym, co precyzyjnym strzałem zza pola karnego zaskoczył Łukasza Fabiańskiego i doprowadził do wyrównania w ćwierćfinale poprzedniej edycji turnieju.

Sanches był największym odkryciem EURO 2016, w którym wystąpił aż w sześciu (trzy razy od początku, trzy razy z ławki) z siedmiu meczów na drodze do niespodziewanego triumfu swojej reprezentacji. Pięć lat później nadal trwa tymczasem oczekiwanie na odpowiedź na pytanie, czy ten niezwykle utalentowany piłkarz spełni swój wyjątkowy talent. Z jednej strony, sporym rozczarowaniem okazał się jego pobyt w Bayernie Monachium. Z drugiej, został od tamtej pory wybrany do jedenastki sezonu francuskiej Ligue 1 oraz sięgnął z Lille po mistrzostwo kraju.

Jak będzie dalej?

Na koniec wróćmy raz jeszcze do EURO 2004. W najnowszej historii angielskiego futbolu tylko na punkcie Paula Gascoigne’a zapanowała w przeszłości na Wyspach większa “mania” niż ta towarzysząca występom 18-letniego Wayne’a Rooneya na portugalskich stadionach. I nic dziwnego. To wtedy na dobre rozbłysła bowiem gwiazda ówczesnego napastnika Evertonu.

Zaczęło się od imponującej gry młokosa przeciwko broniącej tytułu mistrza Europy Francji. Rooney “przywitał się” z prawdziwie wielką piłką, zakładając “siatkę” Robertowi Piresowi, a następnie wywalczając rzut karny, którego nie wykorzystał David Beckham. Później były dwa trafienia przeciwko Szwajcarii i kolejne dwa gole w spotkaniu z Chorwacją. To po tym ostatnim meczu ówczesny selekcjoner reprezentacji Anglii, Sven-Goeran Eriksson, powiedział:

- Nie pamiętam nikogo, kto odegrałby tak dużą rolę na wielkim turnieju od czasów Pelego na mistrzostwach świata w Szwecji w 1958 roku.

Tamta historia nie zakończyła się jednak happy-endem. Anglia prowadziła w ćwierćfinale z Portugalią 1:0, kiedy w 27. minucie Rooney musiał opuścić boisko z powodu kontuzji. W końcówce wyrównał Postiga, potem nie uznano prawidłowo zdobytej bramki przez Sola Campbella, aż w końcu Beckham kopnął piłkę w trybuny i Wyspiarze jak zwykle odpadli z turnieju po konkursie rzutów karnych.

A dalsza kariera Rooneya? Tę reprezentacyjną można uznać zarówno za wielką, jak i rozczarowującą. Z jednej strony, z dorobkiem 53 trafień Rooney pozostaje najlepszym strzelcem w historii angielskiej drużyny narodowej. Z drugiej, nigdy nie doszedł z zespołem dalej niż do ćwierćfinału wielkiej imprezy. W swoim ostatnim występie w mistrzostwach Europy to on otworzył z rzutu karnego wynik spotkania 1/8 finału EURO 2016 z Islandią. Skończyło się upokarzającą porażką (1:2).

Gra Rooneya na EURO 2004 to jednak nadal bez wątpienia najlepszy turniejowy występ młodego piłkarza w historii mistrzostw Europy.