Serie A - Liga Włoska

Skromne początki, podziały i kłótnie

Pierwsze oficjalne rozgrywki we Włoszech powstały już w 1898 roku. Federacja piłki nożnej w tym kraju zorganizowała jednodniowy turniej, który odbył się 8 maja. Udział w nim wzięły takie drużyny, jak: FBC Torinese, Gimnastica Torino, Internazionale Torino oraz Genoa Athletic Club, która wywalczyła wtedy swoje pierwsze trofeum. W finałowym meczu pokonali Internazionale Torino wynikiem 3:1 po dogrywce i można uznać, że zostali tym samym pierwszymi mistrzami Włoch.

Podobne turnieje były rozgrywane jeszcze przez 5 lat. Łącznie zespół Genoi triumfował w nich aż 5 razy, z wyjątkiem roku 1901, kiedy najlepszą drużyną okazał się Milan.

Do powstania Serie A jeszcze daleko, ale od 1904 roku we Włoszech pojawiły się rozgrywki o nazwie Prima Categoria. Drużyny zostały podzielone na regiony i toczyły mecze między sobą. Najlepszy klub z danego obszaru przechodził do etapu play-off i wraz z innymi zwycięzcami toczył ostateczny bój o tytuł Mistrza Włoch.

W roku 1907 FIF (Federazionale Italiana del Fottball) postanowił zorganizować dwie różne ligi w tym samym sezonie. Główną z nich była Campioni d’Italia, w której mogli brać udział wyłącznie Włosi. Drużyna, która zwyciężyła w tych rozgrywkach była oficjalnym mistrzem kraju. Drugą natomiast była Campioni Federli dopuszczająca do gry zawodników zza granicy pod warunkiem, że mieszkają oni na terenie Italii.

Na taki podział zdecydowano się żeby umożliwić zdobycie tytułu mniejszym klubom złożonych z samych Włochów i nieco zdyskredytować te, które korzystały z usług obcokrajowców. Przeciwko polityce FIF protestowały wówczas takie kluby, jak: Torino, Milan i Genoa. Ich sprzeciw polegał na wycofaniu się z rozgrywek, a było to spowodowane brakiem chęci gry o drugorzędne trofeum.

Piłkarskie zmagania we Włoszech zaczęły nieco bardziej przypominać dzisiejszą ligę w 1909 roku. Właśnie wtedy 9 klubów pierwszy raz musiało rozegrać z każdym rywalem po 2 mecze - u siebie i na wyjeździe.

W latach 1916-1918 rozgrywki te zostały przerwane z powodu I wojny światowej, ale nie licząc tego Prima Categoria grała do roku 1922. Już w drugiej odsłonie swój pierwszy tytuł zdobył inny wielki klub - Juventus Turyn. Rozgrywki zostały jednak zdominowane przez mało znane dziś Pro Vercelli, które triumfowało aż sześciokrotnie.

Małymi krokami do Serie A

Po Prima Categoria przyszedł czas na Prima Divisione, czyli rozgrywki założone w wyniku sprzeciwu wobec polityki federacji przez największe kluby z północy Włoch (w tym Juventus, Pro Vercelli i Bologna). Pierwszy sezon tej ligi był jednak rozgrywany równolegle z ostatnią kampanią tej poprzedniej (1921/22), w wyniku czego Włochy tego roku miały dwóch piłkarskich mistrzów: Novese (zwycięzca Prima Categoria) oraz Pro Vercelli (zwycięstwa Prima Divisione).

Rok później Prima Divisione była już oficjalną włoską ligą i została podzielona na dwie grupy: Lega Nord (Liga Północna) i Lega Sud (Liga Południowa). W rozgrywkach łącznie uczestniczyły 24 drużyny, z których każda walczyła o pierwsze miejsce w swojej grupie. Mistrzem Włoch zostawał klub, który wygrał swoją ligę, a w finale pokonał zwycięzcę z drugiej strony kraju.

Pierwszym poważnym krokiem do utworzenia Serie A była Carta di Viareggio wydana w 1926 roku. Był to akt prawny, który zreformował włoskie rozgrywki piłkarskie. Utworzona została w końcu jedna liga składająca się z 17 najlepszych drużyn z Ligi Północnej i 3 z Ligi Południowej. Ustawa ta zabraniała jednak klubowi posiadania w drużynie więcej, niż dwóch obcokrajowców, z czego tylko jeden mógł grać w meczu. Dwa lata później został wprowadzony jednak całkowity zakaz gry dla cudzoziemców, a zatrudnianie zagranicznych trenerów było mocno utrudniane. Liga włoska wyniki chciała uzależnić więc głównie od piłkarzy i szkoleniowców ze swojego kraju.

Liga, która powstała w wyniku Carta di Viareggio nosiła nazwę Divisione Nacionale. Drugim poziomem rozgrywkowym stała się wówczas Prima Divisional.

Składająca się z 32 klubów Divisione Nazional w 1929 roku znowu podzielono na dwie części, ale tym razem będą to już wszystkim znane Serie A oraz Serie B.

Do tego czasu najbardziej utytułowanym klubem we Włoszech była Genoa, która zdobyła mistrzostwo aż 9 razy. Jedynym klubem, który mógł się z nią równać było Pro Vercelli, które triumfowało siedmiokrotnie. Świadczy to o dość sporej dominacji obu ekip, ponieważ trzeci na tej liście Milan wygrywał zaledwie trzy razy.

Liga pełną parą i wielki Turyn

Wraz z powstaniem Serie A zbliżały się jednak złote czasy Juventusu, który do swoich 2 tytułów bardzo szybko, bo do 1935 roku, dorzucił do swojej kolekcji 5 kolejnych. Najlepszym piłkarzem „Starej Damy” był wtedy Felice Placido Borel - legenda klubu. W 206 meczach w biało-czarnych barwach strzelił 118 goli. O tytuł króla strzelców rywalizował wtedy głównie ze słynnym Giuseppe Meazzą - symbolem Interu Mediolan, którego kibice nazywają dziś stadion imieniem piłkarza.

Kiedy powstało Serie A terminarz składał się z 34 kolejek, ponieważ w rozgrywkach udział brało 18 zespołów. Jednak kryterium podziału na jeden i drugi poziom nie była już sytuacja geograficzna, a poziom sportowy. Pierwszym mistrzem tych rozgrywek w 1930 roku był Inter Mediolan, który wtedy występował pod nazwą Ambrosiana. Jako, że dziś jest to jeden z najbardziej utytułowanych włoskich klubów, warto wspomnieć, że zaczynając zmagania w Serie A, podobnie jak Juventus, miał na koncie dwa tytuły.

II wojna światowa wpłynęła na rozgrywki we Włoszech, ale jedynym sezonem, w których Serie A nie mogło się odbyć był 1944/45. Tuż po wielkim konflikcie fenomenalną passę czterech tytułów zaliczyło Torino, czyli rywal zza miedzy Juventusu.

Mimo, że Włosi tak bardzo zawsze stawiali na swoich rodaków w piłce nożnej, to do dziś nieosiągalny wynik pod względem zdobytych bramek w jednym sezonie osiągnął w 1950 roku Gunar Nordahl - szwedzki napastnik Milanu, który przez najbliższych 6 lat regularnie zdobywał w Serie A koronę króla strzelców.

Przez kolejne lata drużyny takie jak: Inter, Milan i Juventus zdobywały najwięcej tytułów. Szczególnie blado natomiast do dziś wyglądają osiągnięcia stołecznych drużyn: Lazio i Roma łącznie tylko 5 razy wygrywały Scudetto. Dziś to nie one, ani nawet nie Napoli znajduje się na najwyższych miejscach nie licząc podium. Czwarte miejsce 9 mistrzostwami Włoch zajmuje Genoa, a Torino, Bologna i Pro Vercelli mają ich po 7.

Afera Calciopoli we włoskiej piłce

Był jednak taki sezon, Serie A, który ostatecznie nie wyłonił żadnego mistrza - 2004/05. Rok po jego zakończeniu miała miejsce Afera Calciopoli, która wstrząsnęła włoskim futbolem. Kilku klubom zostało zarzucone, że ich zarządy zbyt intensywnie komunikują się z arbitrami i przyporządkowują ich do wybranych meczów. Największe konsekwencje poniósł Juventus, który został zdegradowany do Serie B z 9 ujemnymi punktami, odebrano mu 2 tytuły mistrzowskie (za lata 2005 i 2006), nałożono karę w wysokości 31 milionów euro oraz został ukarany 3 meczami bez publiczności.

Aż trudno było uwierzyć, że w lidze takiej jak Serie A mecze mogłyby być ustawiane. Oprócz Juventusu znacznie mniejszymi karami obarczone zostały kluby, takie jak: Lazio, Reggina, Fiorentina i Milan. Żadnego z nich nie dotknął jednak spadek, a skończyło się jedynie na karach punktowych i finansowych.

Najlepsi we włoszech

Najwięcej meczów w historii Serie A rozegrał Paolo Maldini. Włoski obrońca wystąpił w barwach Milanu aż 647 razy. Najlepszym strzelcem natomiast do dziś pozostaje Silvio Piola, który zdobył aż 247 bramek, z czego najwięcej, bo aż 143, w barwach rzymskiego Lazio. Jedynym klubem, który od początku istnienia Serie A nie spadł do niższej ligi jest Inter Mediolan. Jest to bardzo dużym wyróżnieniem, ponieważ w 87-letniej historii ligi brało w niej udział aż 66 innych klubów. Samodzielnym rekordzistą w liczbie wygranych tytułów pozostaje Gianluiggi Bufon, który świętował ten sukces aż 9 razy.